167e plenaire vergadering van het Europees Comité van de Regio’s: lokale en regionale kracht centraal
Op 2 en 3 juli vond in Brussel de 167e plenaire zitting van het Europees Comité van de Regio’s (CvdR) plaats. De bijeenkomst stond in het teken van de veerkracht en duurzaamheid van Europa, met debatten over onderwerpen die lokale en regionale overheden direct raken: van toekomstbestendige landbouw en waterweerbaarheid tot duurzaam toerisme en industriële transitie.
De timing was niet toevallig: slechts enkele dagen vóór de verwachte presentatie van het nieuwe voorstel voor de langetermijnbegroting van de Europese Unie.
Landbouwbeleid na 2027: roep om maatwerk en ondersteuning voor jonge boeren
Een van de belangrijkste debatten draaide om de toekomst van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) na 2027. Dit debat werd gevoerd met Eurocommissaris Christophe Hansen. Namens de Nederlandse provincies benadrukte Mariëtte van Leeuwen (gedeputeerde Zuid-Holland) het belang van een GLB dat economische perspectieven biedt én inzet op duurzaamheid. ‘Boeren verdienen maatwerk, eerlijke beloning en contractzekerheid,’ aldus Van Leeuwen.
Zij pleitte voor ondersteuning van jonge boeren en zij-instromers via kennisdeling en mentorschap. Ook Mirjam Sterk (gedeputeerde Utrecht) wees op het belang van regionale diversiteit binnen het GLB: ‘Een nationaal plan mag de lokale realiteit niet negeren. We moeten jonge boeren ruimte geven om te innoveren, met minder bureaucratie en meer vertrouwen.’
Regionale visie op landbouw en voedsel
Van Leeuwen sprak ook bij het debat over de EU-visie op landbouw en voedsel. Ze onderstreepte dat Nederlandse regio’s vooroplopen in circulaire landbouw en CO₂-reductie. ‘Tegelijkertijd hebben we te maken met stijgende kosten en ruimtegebrek,’ gaf ze aan. Ze pleitte voor Europese steun voor innovatie en infrastructuur. ‘De toekomst van voedsel wordt in de regio’s vormgegeven.’
Waterstrategie: geen one-size-fits-all
De klimaatverandering stelt waterbeheer in Europa voor grote uitdagingen. Tijdens het debat over de Europese Waterweerbaarheidsstrategie brachten zowel Mirjam Sterk als Arthur van Dijk (Commissaris van de Koning provincie Noord-Holland) de Nederlandse ervaringen in. “Water kent geen grenzen,” zei Sterk, verwijzend naar de gevolgen van vervuiling stroomopwaarts in Europa. Ze pleitte voor een totaalverbod op PFAS en een bron-tot-zee-aanpak: “Voorkomen is beter dan genezen.”
Van Dijk beklemtoonde het belang van regionale kennis: “We passen de strategie van natuurlijke oplossingen toe, zoals zanddijken en duinherstel. Maar grondwater is nog onderbelicht. En ook de coördinatie van rivierkwaliteit tussen lidstaten moet beter.” Beide sprekers verwelkomden het uitgangspunt dat beleid op maat nodig is, en riepen op tot meer grensoverschrijdende samenwerking.
Vooruitblik op COP30: regio’s als motor van klimaatactie
Tijdens het debat over de voorbereidingen op de VN-klimaattop COP30 in Brazilië kreeg de rol van regio’s in klimaatbeleid veel aandacht. Sterk benadrukte dat lokale overheden niet enkel uitvoerders zijn, maar ook aanjagers van innovatie. Ze pleitte voor flexibele EU-financiering en eerlijke verdeling van klimaatkosten. Marieke Schouten (wethouder gemeente Nieuwegein) riep op om tijdens COP30 ook de stem van regio’s buiten Europa te horen: ‘Wat vinden zij van de Europese plannen om 3% van de uitstoot buiten de EU te compenseren? En welke oplossingen hebben zij voor ons?’
Industrie verduurzamen: regiospelers willen aan tafel
De transitie naar een klimaatneutrale en circulaire industrie stond centraal in het advies over de Clean Industrial Deal. Guido Rink, wethouder Emmen en schaduwrapporteur van het rapport, vroeg aandacht voor de rol van economische en industriële clusters in de regio: “ze zorgen voor hoge kwaliteit banen en creëren brede welvaart.”Arthur van Dijk pleitte namens Noord-Holland voor EU-investeringen en een plek voor regio’s aan de onderhandelingstafel: “Een plaatsgebonden aanpak is essentieel.”
Eenvoudiger en sneller Europa: minder lasten, meer vertrouwen
Een ander belangrijk thema was de vereenvoudiging van EU-regelgeving. René Jansen (wethouder gemeente Dongen) benadrukte dat vereenvoudiging al moet beginnen bij het wetgevingsproces: “Lokale en regionale overheden moeten structureel worden geraadpleegd. De principes van meerlagig bestuur en actieve subsidiariteit moeten echt serieus worden genomen.”
Andere goedgekeurde adviezen
Tijdens de zitting werden meerdere adviezen besproken die direct inspelen op de grote transities waar Europa voor staat. Denk aan cyberbeveiliging in de zorg, intergenerationele rechtvaardigheid en het herzien van het Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering. Ook werd een advies aangenomen over het mobiliseren van investeringen voor een schone transitie, onder leiding van de Zweedse rapporteur Åsa Ågren Wikström.
Nederlandse provincies zichtbaar op het Europese podium
De plenaire zitting gaf een extra gelegenheid aan de actieve rol van Nederlandse medeoverheden in de Europese beleidsvorming.
Op donderdag 3 juli had Arthur van Dijk de eer een deel van de zitting voor te zitten. Zijn voorzitterschap onderstreepte de betrokkenheid van Nederlandse decentrale bestuurders bij de toekomst van Europa.
Door:
Leah Corsmit, Huis van de Nederlandse Provincies.
