Europese Strategie voor Waterweerbaarheid gepresenteerd
Op 4 juni presenteerde de Europese Commissie de Waterweerbaarheidsstrategie. Deze strategie markeert dat waterzekerheid niet alleen een ecologische noodzaak is, maar ook een economische kans en veiligheidsprioriteit.
Water als strategisch goed: urgentie en context
Water is de bron van leven én een essentiële motor voor onze economie, gezondheid, energievoorziening en voedselproductie. Toch is het in Europa allang geen vanzelfsprekendheid meer.
Het continent warmt sneller op dan enig ander ter wereld, met alle gevolgen van dien: droogte, overstromingen, watervervuiling, bosbranden en drinkwaterstress.
Alleen al in 2022 veroorzaakte droogte naar schatting €40 miljard aan economische schade, en overstromingen sinds 1980 meer dan €325 miljard.
De urgentie is dus hoog. De Waterweerbaarheidsstrategie beoogt het hoofd te bieden aan deze toenemende druk en de Europese samenleving weerbaarder te maken tegen waterrisico’s.
Drie hoofddoelen: Herstel, transitie, toegang
De Europese Waterweerbaarheidsstrategie is georiënteerd op 2050 en steunt op drie centrale doelen:
- Herstel van de watercyclus
Door versterkte uitvoering van bestaande EU-wetgeving zoals de Kaderrichtlijn Water en de Natuurherstelverordening, wil de Commissie de kwaliteit en kwantiteit van Europese wateren herstellen. PFAS, nutriëntenvervuiling en droogte worden hierbij expliciet aangepakt via structurele maatregelen, een nieuwe ‘Sponge Facility’, en ondersteuning van natuurgebaseerde landbouwpraktijken.
- Een water-slimme economie
Water moet efficiënter worden benut in alle sectoren – van landbouw tot industrie en datacenters. De Commissie zet in op betere monitoring, het stimuleren van waterhergebruik (slechts 2,4% wordt hergebruikt) en innovatie. Lidstaten worden ondersteund in het verminderen van lekverliezen, het verbeteren van data en ruimtelijke planning, en het benutten van het potentieel van circulaire technologieën.
- Toegang tot schoon en betaalbaar water voor iedereen
In de EU leeft nog altijd 1,5% van de bevolking zonder sanitaire basisvoorzieningen. De strategie richt zich op inclusie van kwetsbare groepen, bewustwording via ecolabels, en de versterking van publieke infrastructuur en diensten, met oog voor rechtvaardige waterprijzen en participatief waterbeheer.
Ondersteunende pijlers voor implementatie
Om deze doelen te bereiken, introduceert de Commissie vijf structurele pijlers:
- Governance en uitvoering:
Dialoog met lidstaten om uitvoering te versnellen, synergie tussen sectoren te versterken en EU-wetgeving (zoals de Nitraatrichtlijn) te vereenvoudigen. Extra aandacht gaat naar grensoverschrijdend stroomgebiedbeheer en samenwerking via programma’s zoals Interreg.
- Financiering, investeringen en infrastructuur:
Er is een jaarlijkse investeringskloof van €23 miljard. De Commissie lanceert een EIB-waterprogramma (€15 miljard tot 2027), een Water Resilience Investment Accelerator, en het initiatief “Green and Blue Corridors” voor ecologische herstelinfrastructuur.
- Digitalisering:
Via een Actieplan Digitalisering (2026) wordt de ontwikkeling van digitale tools, satellietdata (Copernicus), en data-uitwisseling gestimuleerd. Lokale en nationale autoriteiten krijgen tegen 2030 toegang tot geavanceerde digitale modellen (zoals Destination Earth) voor waterbeheer.
- Onderzoek, innovatie en vaardigheden:
De EU versterkt het innovatie-ecosysteem met een Water Smart Industrial Alliance, de oprichting van een Europese Wateracademie en nieuwe opleidingspartnerschappen. Innovaties moeten sneller uit de projectfase komen, onder meer via strategisch inkoopbeleid en kennisplatforms.
- Veiligheid en paraatheid:
De EU intensiveert haar paraatheid tegen extreme weersomstandigheden, cyberaanvallen op waterinfrastructuur en milieuschade door conflicten. Verbeterde waarschuwingssystemen, toepassing van de richtlijn Kritieke Entiteiten en civiele bescherming staan centraal.
Conclusie: van strategie naar actie
Vanaf december 2025 starten de eerste implementatiefasen van de strategie. Voor decentrale overheden, regio’s en waterschappen biedt de strategie een helder kader om in te zetten op een toekomstgerichte watertransitie, waarin natuur, economie en samenleving hand in hand gaan.
Door:
Leah Corsmit, Huis van de Nederlandse Provincies.
Bron:
Water Resilience Strategy – Publicatie Europese Commissie
