Generatiewisseling in de Europese landbouw: een nieuwe koers voor jonge boeren en plattelandsvernieuwing
De Europese Commissie heeft een ambitieuze strategie gepresenteerd om de generatiewisseling in de landbouw te versnellen. De gemiddelde leeftijd van Europese boeren stijgt al jaren, terwijl jonge boeren moeite hebben om toegang te krijgen tot land, financiering en kennis. Met de voorgestelde maatregelen wil de Commissie deze trend keren en de landbouwsector toekomstbestendig maken – sociaal, economisch én ecologisch.
Sterkere start voor jonge boeren
Een belangrijk speerpunt is de verbetering van toegang tot financiering. Binnen het toekomstige Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) wil de Europese Commissie dat lidstaten meer nadruk leggen op generatievernieuwing en beveelt zij aan om hiervoor minstens 6% van hun gereserveerde landbouwmiddelen in te zetten. Zo kan de maximale steun voor jonge boeren via financiële instrumenten worden verdrievoudigd van 100.000 naar 300.000 euro. Ook komt er meer ruimte voor leningen met gunstige voorwaarden, zoals lagere rente, langere looptijden en uitstel van aflossing.
Daarnaast moeten jonge boeren beter worden begeleid bij het opzetten van een bedrijf. Vanaf 2028 kunnen zij via het Starter Pack for Young Farmers, onderdeel van het nieuwe GLB, rekenen op technische ondersteuning, coaching en advies bij het ontwikkelen van een solide bedrijfsplan. Ook worden nationale promotiebanken gestimuleerd om specifieke kredietregelingen te ontwikkelen die aansluiten bij de behoeften van jonge boeren.
Kennis, vaardigheden en samenwerking
Naast financiële steun zet de Commissie in op kennisuitwisseling en opleiding. Het actieplan voorziet in nieuwe programma’s onder Erasmus+, zoals Erasmus for Young Entrepreneurs, en in samenwerking met het Pact for Skills voor de agri-foodsector. Er komt speciale aandacht voor vrouwen in de landbouw via een nieuw Women in Farming Platform en een Farmers of the Future-programma dat innovatieve voorbeelden in landbouwscholen brengt.
Het Agricultural Knowledge and Innovation System (AKIS) wordt versterkt, zodat jonge boeren betere toegang krijgen tot advies over duurzame technieken, digitalisering, energieproductie en biodiversiteit. Ook de link met onderzoeksprogramma’s zoals Horizon Europe wordt nadrukkelijker gelegd.
Landtoegang en eerlijke overdracht
De beschikbaarheid van landbouwgrond blijft een van de grootste knelpunten. Daarom komt er een Europees Landobservatorium, dat gegevens verzamelt over grondprijzen, gebruik en eigendom om meer transparantie te brengen in de markt. Lidstaten worden opgeroepen om jonge boeren voorrang te geven bij de verdeling van publieke gronden en om langdurige pachtcontracten te stimuleren. Alternatieve modellen, zoals landbanken, gemeenschapsgrond en coöperatieve eigendomsvormen, krijgen ondersteuning om opschaling mogelijk te maken.
Ook wordt ingezet op een soepelere overgang van oudere naar jongere boeren. Door betere pensioenregelingen en fiscaal gunstige overdrachtsregels wil de Commissie het aantrekkelijker maken voor oudere boeren om tijdig hun bedrijf over te dragen. Uiterlijk in 2032 zullen directe inkomenssteun en pensioengerechtigde leeftijd sterker aan elkaar worden gekoppeld.
Leefbaarheid en toekomstperspectief
Om jonge mensen op het platteland te houden, worden investeringen gestimuleerd in voorzieningen zoals kinderopvang, zorg, huisvesting, mobiliteit en digitale infrastructuur, waarbij programma’s zoals LEADER, dat lokale projecten door de gemeenschap zelf laat leiden, en het Rural Pact, dat samenwerking en kennisdeling tussen plattelandsgebieden en beleidsmakers bevordert, een centrale rol spelen. Ook komt er een netwerk van Rural Youth Ambassadors die landbouw en plattelandsleven positief onder de aandacht brengen.
Naar een nieuw evenwicht
De Europese Commissie stelt een ambitieus doel: het aandeel jonge boeren in de EU verdubbelen van 12% naar 24% in 2040, inclusief nieuwe toetreders tot de landbouwsector. Lidstaten worden gevraagd om uiterlijk 2028 een eigen strategie voor generatiewisseling op te stellen, afgestemd op hun nationale context en wetgeving.
Met dit pakket aan maatregelen — van financiële instrumenten tot kennisdeling, van landbeleid tot sociale zekerheid — wil Europa een landbouw creëren die aantrekkelijk is voor nieuwe generaties, inclusief, duurzaam en toekomstgericht. Zoals de Commissie benadrukt: de vernieuwing van de landbouw is niet alleen een kwestie van productie, maar ook van mensen, gemeenschappen en de toekomst van het Europese platteland.
Bronnen:
Commission proposes measures to support generational renewal in agriculture to secure Europe’s food, farming and rural future – Persbericht Europese Commissie
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS Strategy for generational renewal in agriculture – Publicatie Europese Commissie
Door:
Leah Corsmit, Huis van de Nederlandse Provincies.
