Choose Europe to Start and Scale: Nieuwe Europese strategie voor start-ups en scale-ups biedt kansen voor regio’s
Op 28 mei presenteerde de Europese Commissie haar langverwachte start-up en scale-up strategie onder het veelzeggende motto Choose Europe to start and scale. De strategie vormt een stevig beleidskader dat Europese regio’s, bedrijven en investeerders moet stimuleren om innovatieve ondernemingen in Europa op te richten én te laten groeien.
De context: een dynamisch maar kwetsbaar ecosysteem
In de EU zijn momenteel zo’n 35.000 start-ups in de vroege fase actief en 3.400 scale-ups in een groeifase. Zij vormen de motor van innovatie en economische groei in sectoren als AI, biotechnologie, kwantumtechnologie, cleantech en medische technologie.
Tech-start-ups hebben in het afgelopen decennium al meer dan 3 miljoen banen gecreëerd. Toch blijkt het moeilijk om deze bedrijven in Europa te laten doorgroeien tot sterke spelers op wereldschaal.
De diagnose: twee ‘valleys of death’ en een kapitaalprobleem
Jaarlijks ontstaan er in de EU meer start-ups dan in de VS, maar het opschalen blijft achter. Veel innovatieve bedrijven sneuvelen in één van de twee zogeheten ‘valleys of death’: bij het vertalen van innovatie naar een verkoopbaar product, of in de volgende fase, waarin bedrijven moeite hebben om op te schalen. Zo verliet tussen 2008 en 2021 bijna 30% van de Europese innovators het continent. Slechts 8% van de wereldwijde scale-ups is gevestigd in de EU.
De visie: Europa aantrekkelijk maken voor innovatie en groei
De Europese Commissie wil het tij keren met deze strategie. Het doel: een innovatiegedreven, ondernemende economie waarin Europese bedrijven kunnen floreren, bijdragen aan strategische autonomie en hoogwaardige banen creëren.
De strategie is opgebouwd rond vijf kernbehoeften van innovatieve bedrijven, met maatregelen op zowel nationaal als Europees niveau:
- Innovatievriendelijke regelgeving
Regelgevingsfragmentatie tussen lidstaten vormt een serieuze hinderpaal voor grensoverschrijdende groei. Met de aangekondigde European Innovation Act en het 28e Regime wil de Commissie een uniform speelveld creëren.
Ook worden ‘regulatory sandboxes’ gepresenteerd, waar start-ups in een gecontroleerde omgeving kunnen experimenteren met nieuwe technologieën. Binnen het Europees Semester zullen landen specifieke aanbevelingen krijgen om hun innovatiebeleid te verbeteren.
- Betere financiering
De EU kampt met een structureel tekort aan risicokapitaal. Het huidige systeem is te sterk bankgericht, en de fragmentatie van de kapitaalmarkt remt investeringen. De Commissie wil dit aanpakken met o.a. het nieuwe ETCI 2.0-fonds, dat publieke en private middelen bundelt voor investeringen in kapitaalintensieve deep tech.
Ook komt er meer ruimte voor financiering op basis van intellectueel eigendom en betere exit-mogelijkheden via beursgangen en overnames.
- Snelle markttoegang en schaalvergroting
Innovatie komt moeilijk van de grond buiten topclusters. De Commissie pleit daarom voor een betere benutting van onderzoeksresultaten, en aangepaste procedures voor publieke aanbesteding waarin start-ups gelijke toegang krijgen. De herziening van het cohesiebeleid speelt hierin een sleutelrol, door regionale ecosystemen te verbinden met Europese netwerken.
- Aantrekken en behouden van talent
Toegang tot gekwalificeerd personeel is cruciaal. De Commissie stimuleert nationale initiatieven zoals digitale visa en zet Europees in op het stroomlijnen van procedures via de EU Talent Pool en het verbeteren van grensoverschrijdende mobiliteit.
Er is ook aandacht voor gendergelijkheid, diversiteit en betere aansluiting van onderwijs op de praktijk, inclusief ondernemerschapsonderwijs en beloningsstructuren voor onderzoekers die bijdragen aan spin-offs.
- Toegang tot infrastructuur, netwerken en diensten
Veel start-ups vinden moeilijk de weg naar financieringsinstrumenten, onderzoeksfaciliteiten en technologiehubs. De Commissie wil via het aankomende Europees Fonds voor Concurrentievermogen (2028+) één digitaal toegangspunt ontwikkelen waar ondernemers overzicht krijgen van beschikbare diensten, netwerken en ondersteuning.
Meten is weten: duidelijke benchmarks en een geharmoniseerde definitie
Om de voortgang te meten, stelt de Commissie drie heldere indicatoren voor:
- Het aantal nieuwe start-ups
- De groei van het aantal ‘centauren’ (start-ups met een waardering van > €100 miljoen)
- Het aandeel innovators in de EU ten opzichte van andere werelddelen
Bovendien komt er een geharmoniseerde definitie van start-ups en scale-ups, die nodig is om beleid doelgerichter te kunnen uitvoeren. Eind 2027 volgt een eerste evaluatie van de strategie.
Wat betekent dit voor regio’s?
Voor decentrale overheden en regionale ontwikkelingsmaatschappijen biedt deze strategie belangrijke aanknopingspunten voor samenwerking.
De oproep aan lidstaten en regio’s is helder: versterk je innovatie-ecosysteem, ondersteun start-ups in elke levensfase, en help ze om de stap naar Europese schaal te zetten.
Door:
Leah Corsmit, Huis van de Nederlandse Provincies.
Bron:
EU Start-up and Scale-up Strategy – Publicatie Europese Commissie
