De Clean Industrial Deal: een nieuwe koers voor de Europese industrie

Posted 28 februari 2025

In Agrofood, Circulaire Economie, Duurzame & Gezonde Leefomgeving, Klimaat & Energie, Regionale Economie

Op 26 februari presenteerde de Europese Commissie haar langverwachte Clean Industrial Deal. De opvolger van de Europese Green Deal. Dit initiatief is een stap in de ambitie van de Commissie om Europa’s industriële concurrentievermogen te versterken en vergroening te versnellen.

De mededeling bouwt voort op het eerder gepubliceerde EU-Kompas Concurrentievermogen en schetst concrete maatregelen die de Commissie de komende jaren wil realiseren.

Met de Clean Industrial Deal erkent de Commissie dat Europa’s industriële basis essentieel is voor de economische toekomst en de groene transitie. De industrie staat echter onder druk door stijgende energieprijzen, mondiale concurrentie en de behoefte aan nieuwe technologieën. Om deze uitdagingen aan te pakken, richt de Deal zich op twee sleutelsectoren:

De energie-intensieve industrie moet haar emissies fors terugdringen
De clean-tech sector moet de technologieën ontwikkelen en inzetten die nodig zijn voor een duurzame toekomst

Daarnaast speelt circulariteit een prominente rol: efficiënter gebruik van schaarse grondstoffen moet de Europese afhankelijkheid van externe leveranciers verminderen.

Zes speerpunten voor de industriële transitie

Betaalbare energie

Europa kampt met hogere energieprijzen dan andere werelddelen, wat bedrijven op achterstand zet. De Commissie lanceert daarom een Actieplan voor Betaalbare Energie, met als doel energiekosten te verlagen en de uitrol van schone energie te versnellen. Ook wordt gewerkt aan het Grids Package, om de Europese energienetwerken te versterken en sneller uit te bouwen. Voor Nederland is dit een belangrijk onderwerp gezien de netcongestie.

Leidende markten

Schonere producten zijn vaak duurder dan conventionele alternatieven, vooral wanneer ze net op de markt komen. De Commissie wil daarom de vraag stimuleren via de Wet ter Versnelling van Industriële Vergroening, die criteria stelt voor schone productie en circulaire economie. Daarnaast komt er een vrijwillig label voor koolstof-intensiteit, te beginnen met staal in 2025.

Een ander speerpunt is de waterstofeconomie. Naast hernieuwbare waterstof zal de EU nu ook low-carbon-waterstof (ook bekend als blauwe waterstof) ondersteunen, met extra investeringen vanuit de Hydrogen Bank.

Publieke en private financiering

De Commissie wil de groene transitie versnellen door meer dan 100 miljard euro te mobiliseren, onder meer via de Industrial Decarbonisation Bank. Ook wordt een nieuw staatssteunkader verwacht, dat investeringen in schone technologieën makkelijker moet maken.

Circulariteit en toegang tot materialen

Circulariteit is een sleutelthema in de Clean Industrial Deal. De Commissie wil van Europa de wereldleider in circulaire economie maken tegen 2030 en voorziet hierin een flink economisch groeipotentieel. De hoeksteen van deze aanpak is de Circular Economy Act, die nieuwe markten voor gerecyclede materialen moet creëren en grenzen voor de ontwikkeling van de circulaire economie moet wegnemen.

Wereldmarkten en internationale partnerschappen

Om Europese bedrijven wereldwijd te ondersteunen, zet de Commissie in op Schone Handels- en Investeringspartnerschappen (CTIP’s). Tegelijkertijd worden handelsdefensie-instrumenten aangescherpt om oneerlijke concurrentie en dumping van goedkope producten tegen te gaan.

Vaardigheden

De groene en digitale transitie vraagt om goed opgeleide werknemers. De Commissie lanceert daarom het ‘Union of Skills’-initiatief, dat investeert in onderwijs, academies en traineeships. Daarnaast komt er een Quality Jobs Roadmap om duurzame werkgelegenheid te bevorderen.

Kansen en impact op regionaal niveau

De Clean Industrial Deal brengt aanzienlijke investeringsmogelijkheden met zich mee, die kansen bieden voor provincies en regio’s. Denk aan de ontwikkeling van energiehubs, waterstofproductie, onderzoekscentra en circulaire initiatieven. Tegelijkertijd vraagt de Commissie om minder bureaucratie en snellere vergunningprocedures, wat invloed kan hebben op het beleid van medeoverheden.

Een andere uitdaging is het arbeidstekort. De vraag naar technische en duurzame vaardigheden neemt toe, wat extra aandacht vereist op de regionale en lokale arbeidsmarkt.

Hoe nu verder?

De Clean Industrial Deal is een niet-bindende mededeling, wat betekent dat het plannen aankondigt maar zelf geen wet is. Wel kunnen de Raad en het Europees Parlement reageren en zullen de aangekondigde initiatieven de komende jaren verder worden uitgewerkt door de Commissie. Het Huis van de Nederlandse Provincies blijft deze ontwikkelingen volgen en signaleren.