Nederland blijft digitale koploper van de EU

Posted 1 september 2022

Nederland staat op de derde plek van de index van de digitale economie en samenleving (DESI) 2022. Net als voorgaande jaren, is Nederland samen met de Scandinavische landen koploper op het gebied van digitalisering. Vooral op het gebied van digitale vaardigheden, presteert Nederland erg goed.

Digitale economie en samenleving

Nederland is het derde best presenterende land op het gebied van de digitale transformatie in de EU. Dat is de uitkomst van de index van de digitale economie en samenleving (DESI) 2022, die elk jaar de EU lidstaten rangschikt op basis van hun niveau van digitalisering en relatieve vooruitgang in de afgelopen vijf jaar. Nederland is ten opzichte van de DESI 2021 een plek gestegen en loopt daarmee voor op Zweden. Finland en Denemarken staan respectievelijk op plek één en twee.

Vooral op het gebied van digitale basisvaardigheden presteert Nederland erg goed en deelt het de eerste plek met Finland. Bijna 80% van de Nederlanders beschikt over digitale basisvaardigheden, waarmee het streefdoel voor 2030 al nagenoeg is gehaald. Verder prijst de DESI 2022 dat Nederland 20 miljard euro aan investeringen uit het Nationaal Groeifonds inzet voor de ontwikkeling van innovatie, onderzoek, kennis en projecten gericht op digitalisering. Hiermee hoopt Nederland haar koploperspositie te behouden op het gebied van digitale technologieën en vaardigheden.

Ook in bestuurlijk opzicht voltrekt de digitale transitie zich in Nederland. Sinds 2022 heeft Nederland een staatssecretaris Digitalisering, Alexandra van Huffelen, en is er een Vaste Kamercommissie Digitale Zaken geïnstalleerd, waarop nieuw beleid voor digitalisering volgde. De DESI 2022 prijst deze ambities. Nederland heeft daarbij stappen ondernomen om te voldoen aan de uitvoering van de EU-sancties rondom cybersecurity, mede in het licht van de oorlog in Oekraïne en de mogelijke gevolgen van cyberaanvallen door Rusland.

Kunstmatige intelligentie

De DESI 2022 geeft echter ook aanbevelingen aan Nederland mee. Nederland presteert relatief goed ten opzichte van de andere EU-lidstaten, maar moet zich blijven ontwikkelen om zich met wereldspelers te kunnen meten. Uiteindelijk wil de EU wereldwijd het voortouw nemen op het gebied van digitalisering en koplopers spelen hierin een belangrijke rol. Vooral het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) in Nederland blijft ver achter op de EU-doelstelling voor 2030. Zo wordt AI door slechts 13% van alle Nederlandse bedrijven toegepast, terwijl de EU het doel van 75% heeft gesteld. Nederland zou aan meer grote Europese projecten op het gebied van technologische samenwerking kunnen meedoen.

Een ander probleem waar Nederland mee kampt, is het grote gebrek aan experts in digitale technologie en op het gebied van ICT. Meer dan 70% van de Nederlandse bedrijven die ICT-specialisten nodig hebben, melden problemen met betrekking tot de krappe arbeidsmarkt. Dit zou de digitale transitie kunnen afremmen en economische groei kunnen belemmeren, aldus de DESI 2022.

Verder laat de DESI 2022 zien dat Nederland iets lager scoort op het gebied van de digitalisering van overheidsdiensten, met een vierde plek. Als we kijken naar de digitale publieke diensten voor burgers en bedrijven, zakt Nederland zelfs af naar een achtste en tiende plek. De digitalisering van overheidsdiensten is zeer relevant voor (decentrale) overheden, die stappen moeten zetten om hun diensten digitaal toegankelijk te makken. Over het algemeen signaleert de DESI 2022 dat de basisdiensten van overheden digitaal toegankelijk zijn, maar dat de beschikbaarheid van meer complexe overheidsdiensten, die gebruik maken van bijvoorbeeld AI, achterblijft.

Achtergrond

Sinds 2014 monitort de Europese Commissie de digitale vooruitgang in de EU door middel van de DESI. De index is een speerpunt uit het strategisch beleidsplan Digital Decade, waarin de Commissie de ambitie stelt om vanaf 2030 digitale soevereiniteit te hebben behaald als EU. Om dit te realiseren, presenteerde de Commissie in maart 2021 het Digitaal Kompas. De DESI is opgebouwd uit de vier kernpunten van dit Kompas: digitale vaardigheden; digitale infrastructuurvoorzieningen; digitale transformatie van bedrijven; en de digitalisering van overheidsdiensten.

Tot nu toe loopt die digitalisering in de EU ongelijk, maar de DESI 2022 laat tekenen van convergentie zien. Alhoewel de koplopers al jaren stabiel zijn, inclusief Nederland, boekt de groep achterblijvers een snellere vooruitgang dan de rest.