REPowerEU: Europese routekaart voor het volledig beëindigen van de afhankelijkheid van Russische energie
Op 6 mei 2025 presenteerde de Europese Commissie een routekaart om de import van Russische olie, gas en nucleaire energie geleidelijk maar definitief uit te faseren. Deze stap markeert een belangrijk nieuw hoofdstuk in het REPowerEU-initiatief, dat sinds 2022 inzet op een versterking van de energiezekerheid in Europa.
Van afhankelijkheid naar onafhankelijkheid
Toen Rusland Oekraïne binnenviel in februari 2022, was de EU nog sterk afhankelijk van Russische energie: 45% van het ingevoerde gas kwam uit Rusland. Dankzij REPowerEU is dat aandeel inmiddels gedaald naar 19%. Toch kende 2024 een onverwachte opleving in Russische gasimporten. Reden voor de Commissie om nu met een concrete routekaart te komen die deze afhankelijkheid volledig beëindigt.
De kern van de routekaart
De REPowerEU-routekaart bevat negen acties waarmee de EU uiterlijk in 2027 afscheid neemt van Russische energie. EU-lidstaten zullen uiterlijk eind 2025 nationale plannen opstellen waarin zij beschrijven hoe zij bijdragen aan deze afbouw, afgestemd op hun eigen energiesituatie. Tegelijkertijd wordt verder ingezet op versnelling van de energietransitie en diversificatie van de energiebronnen.
De 9 kernacties van de Europese Commissie om de energieafhankelijkheid van Rusland af te bouwen:
- Verplichte transparantie over gasimportcontracten: Er komen EU-regels die kopers verplichten om informatie te delen over contracten voor de import van Russisch gas. Ook wordt de uitwisseling van informatie tussen douaneautoriteiten en andere bevoegde instanties versterkt.
- Nationale afbouwplannen voor Russisch gas: Lidstaten moeten nationale plannen opstellen waarin zij concreet aangeven hoe en wanneer zij de import van Russisch gas zullen afbouwen. Deze plannen moeten eind 2025 ingediend worden.
- Verbod op nieuwe gascontracten met Rusland: De Commissie stelt voor om uiterlijk eind 2025 een verbod in te voeren op de import van Russisch gas via nieuwe en bestaande spotcontracten. Bestaande langetermijncontracten mogen uiterlijk tot eind 2027 doorlopen.
- Betere benutting van infrastructuur via gezamenlijke inkoop: Er wordt onderzocht hoe vraagbundeling georganiseerd kan worden en welke regelgeving of markthindernissen nog weggenomen moeten worden om bestaande infrastructuur efficiënter te gebruiken.
- Handelsmaatregelen tegen Russische verrijkte uraniumproducten: Er komen handelsmaatregelen om de import van verrijkt uranium uit Rusland te beperken. Hiermee wordt beoogd het speelveld gelijk te trekken en investeringen in de Europese nucleaire keten te stimuleren.
- Nationale plannen voor afbouw van Russische nucleaire invoer: Lidstaten zullen plannen moeten opstellen met concrete maatregelen en tijdspaden om de invoer van Russische nucleaire producten af te bouwen.
- Initiatief voor een Europese Radio-isotopenvallei: De Commissie komt met een voorstel voor de oprichting van een ‘European Radioisotopes Valley’, een strategisch initiatief om de productie en beschikbaarheid van medische isotopen in Europa te versterken.
- Afbouwplannen voor Russische olie: Lidstaten moeten nationale plannen opstellen met een duidelijke routekaart voor het afbouwen van hun afhankelijkheid van Russische olie. Ook deze plannen dienen eind 2025 te worden ingediend.
- Handhaving sancties op illegale oliehandel: De EU blijft sancties opleggen en handhaven tegen entiteiten en schepen die betrokken zijn bij vermoedelijk illegale olieactiviteiten.
Verankering in bredere EU-doelstellingen
De uitfasering van Russische energie versterkt niet alleen de energie onafhankelijkheid, maar sluit ook aan op andere grote EU-programma’s zoals de Clean Industrial Deal, het Competitiveness Compass en het Actieplan Betaalbare Energie.
Volgende stappen
In juni 2025 volgt wetgevende actie. De Europese Commissie zal voorstellen doen die de acties uit de routekaart juridisch verankeren en de uitvoering in de lidstaten ondersteunen. Hiermee krijgt het REPowerEU-initiatief een nieuwe impuls op weg naar een energie-onafhankelijke EU.
Door:
Leah Corsmit, Huis van de Nederlandse Provincies.
Bron:
Communication: Roadmap towards ending Russian energy imports – Publicatie Europese Commissie
EU to fully end its dependency on Russian energy – Publicatie Europese Commissie
REPowerEU roadmap – Publicatie Europese Commissie
Roadmap to fully end EU dependency on Russian energy – Publicatie Europese Commissie
