Voor industrie en burger: het Actieplan voor Betaalbare Energie
De Europese Commissie heeft op 26 februari 2025 het Actieplan voor Betaalbare Energie gepresenteerd als onderdeel van de Clean Industrial Deal. Dit plan is een belangrijke stap in de richting van een betaalbare, duurzame en veerkrachtige energievoorziening in de Europese Unie.
Met dit actieplan wil de Commissie de hoge energiekosten in Europa aanpakken die zowel burgers als bedrijven zwaar treffen. Meer dan 46 miljoen Europeanen hebben te maken met energiearmoede, en de elektriciteitsprijzen voor de industrie zijn sinds het begin van de energiecrisis in 2021 bijna verdubbeld.
Vier pijlers voor een betaalbare energietoekomst
Het Actieplan is gebaseerd op vier pijlers:
- Lagere energiekosten voor iedereen
- Voltooiing van de Energie-unie
- Investeringen aantrekken en resultaten garanderen
- Voorbereid zijn op mogelijke energiecrises
Met acht concrete acties biedt het actieplan een breed scala aan maatregelen die de Commissie in de komende jaren wilt uitvoeren, Hieronder een overzicht van de belangrijkste acties en wat ze betekenen voor burgers, bedrijven en de toekomst van de Europese energiemarkt.
- Actie 1: Betaalbare elektriciteitsrekeningen
De Commissie werkt aan een nieuwe methode voor netwerktarieven om efficiënt gebruik van het energienetwerk te bevorderen. Daarnaast worden aanbevelingen gedaan om nationale belastingen op elektriciteit te verlagen. Dit moet zorgen voor directe verlichting van de energierekeningen van zowel huishoudens als bedrijven.
- Actie 2: Lagere kosten voor elektriciteitslevering
Om de leveringskosten van elektriciteit te verlagen, streeft de Commissie naar een beter geïntegreerd energiesysteem met een sterke focus op hernieuwbare energie. Dit kan leiden tot wel 40% lagere groothandelsprijzen voor elektriciteit.
Ook wordt de toepassing van langetermijncontracten aangemoedigd om prijsschommelingen tegen te gaan. In 2026 presenteert de Commissie een Elektriciteitsnet Pakket met daarin ook wetgevende voorstellen om het Europese energiesysteem te versterken.
- Actie 3: Goed functionerende gasmarkten
De gasprijzen in de EU zijn nog steeds hoog. De Commissie onderzoekt mogelijkheden voor gezamenlijke inkoop van gas door EU-landen om betere prijzen te bedingen. Ook wordt er gewerkt aan volledige regulering en transparantie op de gasmarkt.
- Actie 4: Energie-efficiëntie voor besparingen
Energie-efficiëntie is cruciaal om hoge energiekosten te vermijden. De Commissie ondersteunt bedrijven met oplossingen en werkt aan strengere regels voor energielabels en ecodesign. In 2023 leidden deze maatregelen al tot een besparing van ongeveer €120 miljard, met een potentieel van €162 miljard tegen 2030.
- Actie 5: Voltooiing van de Energie-unie
De energieprijzen verschillen sterk tussen EU-landen. Een volledig geïntegreerde energiemarkt moet deze verschillen verkleinen en zorgen voor een stabiele en betaalbare energievoorziening. Onder deze pijler valt ook de oprichting van een Energy Union Task Force om samenwerking tussen lidstaten te versterken.
- Actie 6: Een tripartiete overeenkomst voor betaalbare energie
De Commissie stelt een brede overeenkomst voor tussen overheden, energieproducenten en energie-intensieve industrieën. Dit moet een gunstig investeringsklimaat creëren en de Europese industrie concurrerend houden.
- Actie 7: Veiligstelling van de energievoorziening
Een betrouwbare energievoorziening is essentieel om prijsschommelingen te voorkomen. Het actieplan richt zich op het versterken van de weerbaarheid tegen geopolitieke spanningen, cyberaanvallen en extreme weersomstandigheden.
- Actie 8: Voorbereid op een prijscrisis
De Commissie zal richtsnoeren ontwikkelen om de betaalbaarheid van energie te waarborgen tijdens mogelijke prijscrises. Dit omvat maatregelen zoals tijdelijke verhoging van de stroomcapaciteit tussen lidstaten en stimulansen voor consumenten om energie te besparen tijdens piekmomenten.
Investeringen en infrastructuur: de ruggengraat van het actieplan
Om de doelstellingen van het actieplan te realiseren, zijn aanzienlijke investeringen nodig in energie-infrastructuur en netwerken. Naar schatting is er tot 2030 ongeveer €584 miljard nodig voor elektriciteitsnetten en interconnectors.
Daarnaast worden er pilotprojecten opgezet met de Europese Investeringsbank om langetermijncontracten zoals Power Purchase Agreements (PPA’s) te stimuleren.
De rol van provincies
Provincies spelen een essentiële rol in de uitvoering van het actieplan. Dit varieert van het ondersteunen van energyhubs om netcongestie te verminderen tot het aanpassen van vergunningstrajecten voor energieprojecten. Harmonisatie van nettarieven kan directe gevolgen hebben voor zowel bedrijven als huishoudens in de regio.
Conclusie
Het Actieplan voor Betaalbare Energie biedt een uitgebreide strategie om de energiekosten in de EU te verlagen en de infrastructuur te versterken.
Door in te zetten op schone energie, efficiëntie en flexibiliteit wil de Commissie een toekomstbestendig en betaalbaar energiesysteem creëren. De betrokkenheid van provincies en samenwerking tussen lidstaten zijn cruciaal om deze ambities waar te maken en de energietransitie te versnellen.
Door:
Leah Corsmit, Huis van de Nederlandse Provincies.
Bronnen:
Commission brings relief to European consumers and businesses with Action Plan to save €260 billion annually by 2040 – Persbericht Europese Commissie
The Clean Industrial Deal: A joint roadmap for competitiveness and decarbonisation – Publicatie Europese Commissie
