STEP-platform kan op fors minder geld rekenen dan gehoopt, blijkt uit voorlopig akkoord

Posted 12 februari 2024

Het STEP-platform, dat impact heeft op de allocatie van cohesiemiddelen, kan “slechts” op 1,5 miljard euro rekenen, als het aan de lidstaten ligt. Ze kwamen in een voorlopig akkoord met het Europees Parlement een bedrag overeen, dat forst lager uitvalt dan de voorgestelde 10 miljard euro.

1,5 miljard euro

De onderhandelaars van de Europese lidstaten en het Europees Parlement hebben een voorlopig akkoord gesloten over het nieuwe “platform voor strategische technologieën voor Europa” (STEP), bedoeld om het Europees leiderschap op het gebied van strategische technologieën te versterken. STEP draagt bij aan het versterken van de waardeketen voor kritieke technologieën, het ondersteunen van investeringen in deze technologieën, het weerbaarder maken van de Europese industrie en het tegengaan van tekorten op de arbeidsmarkt binnen deze kritieke sectoren.

Het STEP-platform moet gebruik maken van het investeringsfonds InvestEU, het onderzoeks- en onderwijsfonds Horizon Europe, het Europese Innovatiefonds en de fondsen van het cohesiebeleid. De Europese Commissie pleitte daarnaast voor een extra 10 miljard euro in haar herziening van de Europese begroting voor STEP, het Europees Parlement maar liefst voor 13 miljard euro.

Echter, in het voorlopig akkoord hebben de Europese lidstaten in de Raad van de EU elke passage die hiernaar verwijst uit de tekst geschrapt. De enige extra financiële injectie die het STEP-platform moet dienen, is 1,5 miljard euro groot en wordt toegewezen aan het Europees Defensiefonds, om zo de investeringscapaciteit voor defensie op te schroeven, aldus de Raad.

Doordat de Europese lidstaten de extra financiële injectie vanuit de bestaande fondsen fors omlaag willen brengen, betekent dit dat er een groter beroep kan worden gedaan op de bestaande budgetten van de fondsen om projecten als STEP-project aan te merken.

Verdere onderhandelingen

1,5 miljard euro is een fors lager bedrag dan wat de Commissie en het Parlement voor ogen hadden. Het voorlopige akkoord dat nu is gesloten, is tussen de onderhandelaars van beide wetgevende instellingen gesloten, dus het Belgische voorzitterschap van de Raad en de STEP-rapporteur van het Europees Parlement. Beide instellingen moeten het akkoord nog formeel aannemen. Als dat gebeurt, gaat de wetgeving van kracht. Het Parlement zal tijdens de plenaire zitting van 26 tot en met 29 februari 2024 stemmen over het voorstel.

Door het grote verschil tussen de beide wetgevers, is het de vraag op welk bedrag ze uiteindelijk uitkomen. De lidstaten hebben vaak het laatste woord als het om geldbedragen gaat, aangezien de middelen uit de begrotingen van de lidstaten komt. Anderzijds moeten beide wetgevers eruit komen, alvorens een formeel akkoord wordt gesloten. De financiering kan daarmee nog alle kanten op.

Cohesie

Projecten op het gebied van hernieuwbare energie, micro-elektronica, kritieke grondstoffen, kunstmatige intelligentie, deep tech en andere digitale technologieën komen met het STEP-voorstel eerder én makkelijker in aanmerking voor financiering onder bestaande EU-instrumenten. Concreet komen grote ondernemingen nu ook in aanmerking voor financiering, waar dat eerst niet mogelijk was, als zij gevestigd zijn in:

minder ontwikkelde regio’s – met een bruto binnenlands product (bbp) onder de 75% van het EU-gemiddelde;
of transitieregio’s – met een bbp tussen de 75% en 90% van het EU-gemiddelde – zoals de provincies Friesland, Drenthe en Flevoland.

In het voorlopige akkoord is overeenstemming over het medefinancieringspercentage van maximaal 100% voor STEP-prioriteiten in de programmeringsperiode 2021-2027 van de cohesiebeleidsfondsen. Dat wil zeggen dat deze projecten nu volledig subsidiabel zijn als STEP-prioriteit binnen het cohesiebeleid. Daarnaast zijn ze akkoord met een voorfinancieringspercentage van 30%, waardoor ondernemingen een groot deel van hun opstartkosten van te voren kunnen dekken.