150e plenaire zitting Comité van de Regio’s: klimaat, klimaat en nog eens klimaat

Posted 11 juli 2022

In Circulaire Economie, Klimaat & Energie

De 150e plenaire zitting van het Comité van de Regio’s stond grotendeels in het teken van klimaatverandering en de daaraan gerelateerde energiecrisis. Steden en regio’s zien dat er economische en sociale maatregelen nodig zijn om deze twee grote uitdagingen aan te gaan.

150e plenaire zitting

Tijdens de 150e plenaire zitting van het Comité van de Regio’s (CvdR) op 29 en 30 juni 2022 zijn er drie belangrijke adviezen aangenomen die betrekking hebben op klimaatverandering en de huidige energiecrisis. De adviezen gaan in op de rol van steden en regio’s bij de uitvoering van de Europese Green Deal en de economische en sociale maatregelen die hiervoor nodig zijn.

Energieprestatie gebouwen

De Europese Commissie beoogt met haar voorstel voor een Richtlijn energieprestaties gebouwen het Europese gebouwenbestand in 2050 koolstofvrij te maken. In het aangenomen advies over deze Richtlijn, roept het CvdR op tot een Richtlijn die niet alleen van toepassing is op nieuwe gebouwen, maar ook op renovaties. Emissievrije renovaties dragen evengoed bij aan koolstofonafhankelijkheid. Ook pleit het CvdR voor een aanpak die de vraag naar materialen voor gebouwen tot een minimum beperkt en bijdraagt aan de circulaire economie. Verder schroeft het CvdR ook andere ambities op: zo wil het CvdR al in 2025 stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen voor verwarming en koeling, in plaats van het voorgestelde 2027.

Het CvdR benadrukt dat er nog onvoldoende aandacht wordt besteed aan het voorkomen van energiearmoede in deze Richtlijn. Daarom verzoekt het CvdR de Commissie en alomvattende strategie uit te werken, waarbij de Richtlijn niet ten koste gaat van de meest kwetsbare huishoudens.

Ecologische transitie

In het aangenomen advies Milieuvereisten en de maatschappelijke aanvaardbaarheid van de ecologische transitie, roept het CvdR de Commissie op om rechtstreeks middelen toe te kennen aan lokale en regionale overheden uit de verschillende EU-fondsen, in plaats van via de lidstaten. Dit zal de groene transitie en de renovatiegolf versnellen, aldus het CvdR. Tevens dringt het CvdR erop aan om de regels voor de financiering van gemeentelijke diensten te herzien, om de kosten van de maatregelen rondom energie-efficiëntie en hernieuwbare energie te verlichten. Ook moet er meer gebruik worden gemaakt van participatieve democratie: burgers moeten beter betrokken worden bij de ecologische transitie, om zo het maatschappelijk draagvlak te vergroten. Zo wil het CvdR permanente lokale dialogen en lokale klimaattoppen meenemen in de Green Deal-strategie. Verder moet de Richtlijn inzake industriële emissies worden gemoderniseerd en moeten er meer grensoverschrijdende projecten worden ontwikkeld rondom duurzame energie.

Al met al staat de ecologische transitie nu nog te ver van de burger af en dit is schadelijk voor de efficiëntie van de Green Deal. De transitie moet op een sterke sociale aanvaardbaarheid rekenen, waarbij burgers, regio’s en industrie niet mogen achterblijven, aldus het CvdR.

Groene begrotingen op decentraal niveau

In het advies De uitvoering van groene begrotingen op lokaal en regionaal niveau pleit het CvdR ervoor dat lidstaten groene investeringen niet meenemen in de berekening van regionale overheidstekorten of hun schuldlimiet. Met voortdurend krimpende budgetten en stijgende energieprijzen, is het voor steden en regio’s een grote uitdaging om maatregelen rondom klimaatverandering te financieren en uit te voeren, aldus het CvdR. Verder pleit het CvdR voor een efficiënte en transparante groene budgettering, waardoor de ‘groenheid’ van de overheidsbegroting kan worden geëvalueerd. Verder moet groene budgettering uitgaan van een participatieve benadering: voornamelijk jongeren moeten in staat worden gesteld een groot deel van de jaarlijkse begroting voor de uitvoering van groene projecten te beheren. Ook moet er meer kennis worden uitgewisseld tussen decentrale overheden over hoe zij begrotingen kunnen vergroenen en kleinschalige projecten kunnen samenvoegen. Hierdoor kunnen decentrale overheden makkelijker schaalvoordelen creëren.

In dit advies wijst het CvdR er nogmaals op dat de kosten van de groene transitie eerlijk moeten worden verdeeld: kwetsbare huishoudens moeten worden behoed voor (verdere) energiearmoede. Daarom stelt het CvdR voor het beginsel “de vervuiler betaalt” strikter toe te passen.

Vervolg

Het CvdR brengt doorgaans adviezen uit over nieuwe voorstellen op terreinen die raken aan lokaal en regionaal beleid, maar soms ook op eigen initiatief. Het is nu aan de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad van de EU om de adviezen op te pakken en te verwerken in de wetsvoorstellen.

De volgende plenaire zitting van het CvdR zal plaatsvinden op 12 en 13 oktober 2022 en bevat onder meer adviezen rondom de Chips Act – een advies van rapporteur Martijn van Gruijthuijsen, gedeputeerde van de provincie Noord-Brabant – het achtste Cohesierapport, een rechtvaardige klimaattransitie, het Trans-Europese transportnetwerk (TEN-T) en energie.